path: root/polish/intro/about.wml

#use wml::debian::template title="O Debianie"
#include "$(ENGLISHDIR)/releases/info"
#use wml::debian::translation-check translation="9f7c29520cbbd185a4c5c73955b45f83eaf6f589"

<ul class="toc">
<li><a href="#what">Czym jest Debian?</a>
<li><a href="#free">Cały za darmo?</a>
<li><a href="#CD">Mówicie: za darmo, a przecież płyty CD/łącza
internetowe kosztują!</a>
<li><a href="#disbelief">Większość programów kosztuje ponad sto złotych.
Dlaczego rozdajecie je za darmo?</a>
<li><a href="#hardware">Jaki sprzęt jest obsługiwany?</a>
<li><a href="#info">Zanim się zdecyduję, potrzebuję więcej informacji.</a>
<li><a href="#why">Nadal mnie nie przekonaliście. Jakie są plusy i minusy
Debiana?</a>
<li><a href="#install">Jak zdobyć Debiana?</a>
<li><a href="#support">Nie jestem wstanie zainstalować tego wszystkiego sam(a).
Gdzie mogę uzyskać pomoc?</a>
<li><a href="#who">Kim wy w ogóle jesteście?</a>
<li><a href="#users">Kto używa Debiana?</a>
<li><a href="#history">Jak to się zaczęło?</a>
</ul>

<h2><a name="what">CZYM jest Debian?</a></h2>

<p><a href="$(HOME)/">Projekt Debian</a> to grupa osób, które wspólnie
zdecydowały się stworzyć <a href="free">wolny</a> system operacyjny. Stworzony
przez nas system nazywa się <strong>Debian</strong>.

<p>System operacyjny to zestaw podstawowych programów i narzędzi, które
umożliwiają komputerowi działanie. Rdzeniem systemu operacyjnego jest jądro - 
podstawowy program, który zarządza systemem i pozwala uruchamiać inne programy.

<p>Systemy Debian używają obecnie jądra
<a href="https://www.kernel.org/">Linux</a> lub <a href="https://www.freebsd.org/">FreeBSD</a>.
Linux to oprogramowanie,
które zaczął tworzyć <a href="https://en.wikipedia.org/wiki/Linus_Torvalds">Linus Torvalds</a>, 
a którym obecnie zajmują się tysiące programistów z całego świata.
FreeBSD to system operacyjny zawierający jądro oraz inne oprogramowanie.
</p>

<p>Trwają jednak prace mające na celu udostępnienie Debiana innym jądrom,
przede wszystkim <a href="https://www.gnu.org/software/hurd/hurd.html">Hurd</a>.
Hurd to zestaw serwerów, które działają wokół mikrojądra (takiego jak
Mach) udostępniając różne usługi. Hurd jest oprogramowaniem wolnym,
tworzonym przez <a href="https://www.gnu.org/">projekt GNU</a>.

<p>Duża część podstawowych programów narzędziowych tworzących system
operacyjny pochodzi z <a href="https://www.gnu.org/">projektu GNU</a>; stąd
nazwy: GNU/Linux, GNU/kFreeBSD oraz GNU/Hurd. Te narzędzia także są darmowe.

<p>Oczywiście ludzie potrzebują aplikacji: programów umożliwiających im pracę, 
od edycji dokumentów, poprzez prowadzenie interesów i granie, aż po 
pisanie innych programów. Debian zawiera ponad <packages_in_stable> 
<a href="$(DISTRIB)/packages">pakietów</a> (skompilowanych programów
zapakowanych do ładnego i łatwego w instalacji formatu), menedżer
pakietów (APT) i inne narzędzia, które umożliwiają zarządzanie tysiącami 
pakietów na tysiącach maszyn w sposób równie prosty, jak instalacja 
pojedyńczej aplikacji. A wszystko to <a href="free">za darmo</a>.

<p>Ten układ przypomina nieco wieżę. Podstawą jest jądro. Na nim pracują
podstawowe narzędzia. Wyżej są programy uruchamiane na komputerze. Na samym
szczycie jest Debian &mdash; dokładnie organizujący i dopasowujący wszystko
tak, aby wspólnie działało.

<h2>Cały <a href="free" name="free">za darmo?</a></h2>

<p>Być może zastanawiasz się: dlaczego ludzie spędzają godziny prywatnego
czasu pisząc programy i pakując je, a następnie <em>rozdając</em>?
Odpowiedzi jest tyle, ilu ludzi, którzy biorą udział w projekcie.
Niektórzy lubią pomagać innym. Wielu pisze programy, aby dowiedzieć się
czegoś więcej na temat komputerów. Coraz więcej osób szuka sposobów na
uniknięcie niebotycznych cen programów. Coraz większa rzesza
współpracuje, żeby podziękować za wszystkie darmowe programy, które
dostali od innych. Wielu pracowników naukowych tworzy darmowe oprogramowanie,
aby upowszechnić wyniki swych badań. Firmy pomagają w tworzeniu darmowego
oprogramowania, aby mieć wpływ na ich rozwój -- nie ma szybszego sposobu na
otrzymanie jakiejś funkcji, niż zaimplementowanie jej własnoręcznie!
Oczywiście, wielu z nas robi to po prostu dla przyjemności.

<p>Debian jest tak zaangażowany w tworzenie wolnego oprogramowania, że
uznaliśmy, iż dobrze byłoby to jakoś sformalizować. Tak powstała
nasza <a href="$(HOME)/social_contract">Umowa Społeczna</a>.

<p>Choć Debian wierzy w wolne oprogramowanie, zdarzają się przypadki kiedy
ludzie chcą lub muszą zainstalować, na swoich maszynach, programy, które
nie są wolne. O ile to możliwe, Debian będzie to umożliwiał. Wzrasta nawet liczba
pakietów, których jedynym zadaniem jest instalacja w systemie Debian programów,
które nie są wolne.

<h2><a href="free" name="CD">Mówicie: za darmo</a>, ale przecież płyty CD/łącza
internetowe kosztują!</h2>

<p>Mógłbyś/mogłabyś zapytać: jeśli oprogramowanie jest darmowe, dlaczego
muszę płacić dostawcom za płytę CD lub za łącze internetowe, aby je pobrać?
<p>Kupując płytę płacisz za czyjś czas, produkcję płyt i ryzyko (w przypadku,
gdyby nikt ich nie kupił). Innymi słowy płaci się za fizyczny nośnik, a nie 
oprogramowanie.

<p>Angielskie słowo <q>free</q> jest użyte w znaczeniu
<q>wolne</q>, a nie <q>darmowe</q>
(choć dzięki temu cena programu spada do ceny nośnika). Możesz przeczytać na
temat tego, <a href="free">co uznajemy za oprogramowanie wolne</a>, oraz
<a href="https://www.gnu.org/philosophy/free-sw">co na ten temat ma
do powiedzenia Fundacja Wolnego Oprogramowania (FSF)</a>.

<h2><a name="disbelief">Większość programów kosztuje grubo ponad sto złotych.
Dlaczego rozdajecie je za darmo?</a></h2>

<p>Lepszym pytaniem jest: "jakim cudem producentom oprogramowania udaje się
wyciągnąć od ludzi tak wielkie pieniądze"? Program to nie samochód.
Kiedy zrobi się jego jedną kopię, koszty produkcji następnego miliona
są minimalne (to dlatego Microsoft ma miliardy).

<p>Spójrz na to inaczej: mając w ogródku nieskończone źródło piasku,
mógłbyś chcieć go rozdać innym. Byłoby jednak niemądrze płacić za
ciężarówkę, żeby rozwozić piasek. Lepiej jest pozwolić innym przyjść i wziąć
go sobie (odpowiednik ściągania z sieci), albo umożliwić zapłacenie
komuś innemu za dostarczenie piasku (odpowiednik zakupu płyty).
Debian działa właśnie w ten sposób i dlatego większość płyt jest taka
tania (tylko około 12 USD za 4 płyty DVD).

<p>Debian nie zarabia pieniędzy na sprzedaży płyt CD. Potrzebujemy
jednak pieniędzy na opłacenie takich wydatków, jak rejestracja domeny
czy sprzęt komputerowy. Dlatego prosimy o kupowanie od tych 
<a href="../CD/vendors/">producentów płyt CD</a>, którzy 
<a href="$(HOME)/donations">przekazują</a> część pieniędzy ze sprzedaży
Debianowi.

<h2><a name="hardware">Jaki sprzęt jest obsługiwany?</a></h2>

<p>Debian zadziała na prawie wszystkich komputerach osobistych, w tym większości
starych modeli. Każde nowe wydanie Debiana obsługuje większą ilość architektur.
Kompletną listę można znaleźć w <a href="../releases/stable/">dokumentacji
do edycji stabilnej</a>.

<p>Obsługiwany jest prawie cały, powszechnie spotykany sprzęt. Jeżeli chcesz się 
upewnić, czy wszystkie urządzenia podłączonego do komputera są wspierane, zajrzyj 
na <a href="https://wiki.debian.org/InstallingDebianOn/">stronę wiki DebianOn</a>.

<p>Niektórzy producenci sprzętu utrudniają tworzenie sterowników do ich
urządzeń nie udostępniając do nich specyfikacji. Może to oznaczać, że w systemie
GNU/Linux nie będzie możliwe korzystanie z ich sprzętu. Niektóre
firmy dostarczają sterowników, które nie są wolnym oprogramowaniem, ale jest
to problem, ponieważ producent sprzętu może zakończyć działalność
lub przestać wspierać sprzęt, który posiadasz. Zalecamy kupowanie
tylko takiego sprzętu, którego producenci udostępniają <a href="free">wolne</a>
sterowniki do swoich produktów.

<h2><a name="info">Chcę dowiedzieć się czegoś więcej.</a></h2>

<p>Zobacz nasze <a href="$(DOC)/manuals/debian-faq/">FAQ</a> (odpowiedzi na często zadawane
pytania).
 
<h2><a name="why">Nadal nie jesteś przekonana/przekonany.</a></h2>

<p>Nie musisz nam wierzyć na słowo - wypróbuj Debiana. Przestrzeń dyskowa
bardzo staniała i łatwo jest wygospodarować około 2GB wolnego miejsca.
Jeśli nie chcemy instalować środowiska graficznego, wystarczy 600MB.
Debiana można łatwo zainstalować na tym miejscu i może współistnieć z
innym systemem operacyjnym. Jeśli będziesz potrzebować więcej
miejsca, możesz śmiało wykasować jeden z systemów (jesteśmy przekonani, że
kiedy poznasz potęgę Debiana, na pewno go nie usuniesz).

<p>Wypróbowanie nowego systemu operacyjnego wymaga trochę cennego czasu,
więc rozumiemy, że możesz mieć zastrzeżenia. Z tego powodu stworzyliśmy
listę <a href="why_debian">plusów i minusów Debiana</a>. Powinna Ci ona
pomóc zdecydować czy warto. Mamy nadzieję że docenisz naszą uczciwość i
prawdomówność.

<h2><a name="install">Jak zdobyć Debiana?</a></h2>

<p>Najpopularniejszym sposobem jest instalacja dystrybucji z płyty CD, którą
można kupić po cenie nośnika od jednego z wielu dystrybutorów naszych płyt.
Jeśli masz szybkie łącze z Internetem, możesz pobrać i zainstalować Debiana z
sieci.</p>

<p>Więcej informacji można znaleźć na <a href="../distrib/">naszej stronie
dotyczącej zdobywania dystrybucji</a>.</p>

<h2><a name="support">Nie potrafię tego wszystkiego sam(a) zainstalować.
                       Gdzie mogę uzyskać pomoc?</a></h2>

<p>Podstawowym źródłem pomocy jest dokumentacja dostępna zarówno na naszych
stronach WWW jak i w pakietach, które można zainstalować w swoim systemie.
Możesz także skontaktować się z nami poprzez listy dyskusyjne lub IRC. Możesz
nawet zatrudnić konsultanta który wykona całą pracę.</p>

<p>Więcej informacji możesz uzyskać na stronach dotyczących <a
href="../doc/">dokumentacji</a> i <a href="../support">wsparcia</a>.</p>

<h2><a name="who">Kim wy wszyscy w ogóle jesteście?</a></h2>

<p>Debiana tworzy prawie tysiąc rozwijających
(ang. <i>developer</i>) z <a href="$(DEVEL)/developers.loc">całego świata</a>,
którzy poświęcają swój wolny czas.
Kilku spotkało się osobiście. Komunikują się oni głównie przy pomocy
poczty elektronicznej (listy dyskusyjne na lists.debian.org) i IRC (kanał #debian
na serwerze irc.debian.org).</p>
<p>Projekt Debian jest dokładnie <a href="organization"> zorganizowaną
strukturą</a>. Aby uzyskać więcej informacji, jak Debian wygląda od wewnątrz,
wejdź do <a href="$(DEVEL)/"><q>kącika rozwijających</q></a>.</p>

<p>Pełna lista oficjalnych członków Debiana znajduje się pod adresem 
<a href="https://nm.debian.org/members">nm.debian.org</a>, gdzie zarządza się 
członkostwem. Szersza lista kontrybutorów Debiana znajduje się pod adresem 
<a href="https://contributors.debian.org">contributors.debian.org</a>.</p>

<h2><a name="users">Kto używa Debiana?</a></h2>

<p>Choć nie są dostępne dokładne statystyki (Debian nie wymaga od użytkowników
rejestracji), istnieją mocne dowody na to, że Debiana używają różne organizacje,
zarówno duże jak i małe, oraz tysiące indywidualnych osób. Nasza strona
<a href="../users/">Kto
używa Debiana?</a> zawiera listę wiodących organizacji, które przysłały krótkie 
opisy tego w jaki sposób, oraz dlaczego, używają Debiana.

<h2><a name="history">Jak to wszystko się zaczęło?</a></h2>

<p>Debian został utworzony w sierpniu 1993 roku przez Iana Murdocka, jako
nowa dystrybucja, która miała być tworzona w otwarty sposób, zgodnie z
duchem Linuksa i GNU. Debian miał być konstruowany, a także pielęgnowany
uważnie i sumiennie. Zaczął się jako mała, silnie powiązana grupka hakerów i
wyrósł na dużą, dobrze zorganizowaną społeczność rozwijających i
użytkowników. Patrz <a href="$(DOC)/manuals/project-history/">dokładna
historia</a>.

<p>Wielu ludzi o to pyta, słowo Debian należy wymawiać jak 
/&#712;de.bi.&#601;n/. Pochodzi ono od imion twórców Debiana, 
Iana Murdocka i jego żony, Debry.