Update Turkish translation.

CVS version numbers

turkish/intro/free.wml: 1.3 -> 1.4

1 files changed, 121 insertions, 44 deletions

diff --git a/turkish/intro/free.wml b/turkish/intro/free.wml
index 38f3a81fbdf..a1af928b644 100644
--- a/turkish/intro/free.wml
+++ b/turkish/intro/free.wml
@@ -1,61 +1,138 @@
-#use wml::debian::translation-check translation="1.16"
-#use wml::debian::template title="Free Ne Demektir?" NOHEADER="yes"
+#use wml::debian::translation-check translation="1.18"
+#use wml::debian::template title="Özgür (Free) Ne Demektir?" NOHEADER="yes"
+
+<H1>Özgür (Free) Ne Demektir? <tt>veya</tt> Özgür Yazılım (Free Software) ile
+Neyi Kastediyoruz?</H1>
+
+<P><strong>Not:</strong> Şubat 1998'de bir grup "<a
+href="http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.tr.html">Özgür Yazılım</a>"
+terimini "<a href="http://www.opensource.org/docs/definition.html">Açık Kaynak
+Kodlu Yazılım</a>" terimi ile değiştirmek için harekete geçti. Aşağıdaki
+tartışmada açıklanacağı gibi bu iki terim esasında aynı şeyi tarif eder.
+
+<P>İngilizce konuşan ve Özgür Yazılım kavramına yeni pek çok insan, "özgür
+yazılım (free software)" içindeki "özgür" (free) kelimesinin bekledikleri
+şekilde kullanılmaması yüzünden şüpheye düşerler. Onlara göre "özgür" "bedava"
+anlamına gelir. Bir İngilizce sözlük "free" kelimesi için yirmiye yakın anlam
+sıralar.  Bunlardan sadece bir tanesi "bedava"dır. Geri kalanları özgürlük ve
+sınırlamaların olmaması kavramlarına atıfta bulunur. Biz <em>"Özgür Yazılım
+(Free Software)"</em>dan bahsettiğimiz zaman özgürlüğü (freedom) kastederiz,
+fiyatı değil.
+
+<P>Sadece kullanmak için para ödemenizin gerekmediği anlamıyla "özgür" yazılım
+çoğunlukla hiç de "özgür" değildir. Böyle bir yazılımı başkalarına vermeniz
+yasaklanmış olabilir ve onu geliştirmeniz neredeyse kesinlikle engellenmiştir.
+Bedelsiz olarak lisanslanan bir yazılım genellikle pazarlama kampanyasında
+ilgili bir başka ürünün tanıtımı için veya daha ufak bir rekabetçiyi bertaraf
+etmek için kullanılan bir silahtır ve sürekli bedelsiz kalacağına ilişkin hiç
+bir garanti yoktur.
+
+<P>Gerçek özgür yazılım her zaman özgürdür. Kamuya açık (lisanssız) hale
+getirilen yazılım ise birileri tarafından alınarak özgür olmayan yazılımlarda
+kullanılabilir. Böylelikle yapılan herhangi bir geliştirme kamusal alanın
+dışında kalacaktır. Özgür kalması için bir yazılım telif hakkı ve lisans
+taşımalıdır.
+
+<P>Konuya yabancı insanlar için bir yazılım ya özgürdür ya da değildir. Gerçek
+hayat bundan çok daha karmaşık durumları içerir. İnsanların özgür yazılımdan
+bahsederken neleri kastettiklerini anlamak için yazılım lisanslarının
+dünyasında kısa bir gezinti yapmalıyız.
+
+<P>Telif hakları belirli tipte eserlerin yaratıcılarının haklarını korumayı
+sağlayan bir yöntem sunar.  Pek çok ülkede yazdığınız yazılım otomatik olarak
+telif hakkı taşır. Bir lisans, diğerlerinin yazarın eserini (bu durumda
+yazılım) onun kabul ettiği şekilde kullanmasına olanak tanır. Bir yazılımın ne
+şekillerde kullanılabileceğini açıklayan bir lisans içermesi yazara bağlıdır.
+Telif haklarının tam bir tartışması için: <A
+HREF="http://www.copyright.gov/">http://www.copyright.gov/</A> bağına
+bakabilirsiniz.
+
+<P>Elbette, farklı koşullar farklı lisansların kullanımını gerektirir. Yazılım
+firmaları mallarını korumaya bakarlar; bu yüzden sadece derlenmiş (insan
+tarafından anlaşılmayan) kodları piyasaya sürerler ve yazılımın kullanımına pek
+çok kısıtlama getirirler. Diğer taraftan özgür yazılım yazarları genel olarak
+aşağıdaki koşulların belirli bir birleşiminin sağlanmasını gözetirler:
 
-<H1>"Free" Ne Demektir? <tt>veya</tt> "Free Software (Özgür Yazılım)" ile Neyi Kastederiz?</H1>
-
-<P><strong>Not:</strong> Şubat 1998'de bir grup "<a href="http://www.gnu.org/philosophy/free-sw.tr.html">Özgür Yazılım</a>"
-terimini "<a href="http://www.opensource.org/docs/definition.html">Açık Kaynak Kodlu Yazılım</a>" terimi ile değiştirmek için harekete geçti. Aşağıdaki tartışmada açıklanacağı gibi bu iki terim esasında aynı şeyi tarif eder.
-
-<P>İngilizce konuşan ve Özgür Yazılım kavramına yeni pek çok insan, "free software (özgür yazılım)" içindeki "free" kelimesinin bekledikleri şekilde kullanılmaması yüzünden şüpheye düşerler. Onlara göre "free" "bedava" anlamına gelir. Bir ingilizce sözlük "free" kelimesi için yirmiye yakın anlam sıralar. Bunlardan sadece bir tanesi "bedava"dır. Geri kalanları özgürlük ve sınırlamaların olmaması kavramlarına atıfta bulunur. Biz <em>"Free Software (Özgür Yazılım)"</em>den bahsettiğimiz zaman özgürlüğü (freedom) kastederiz, fiyatı değil.
-
-<P>Sadece kullanmak için para ödemenizin gerekmediği anlamıyla "free" yazılım çoğunlukla hiç de "özgür" değildir. Böyle bir yazılımı başkalarına vermeniz yasaklanmış olabilir ve onu geliştirmeniz neredeyse kesinlikle engellenmiştir. Bedelsiz olarak lisanslanan bir yazılım genellikle pazarlama kampanyasında ilgili bir başka ürünün tanıtımı için veya daha ufak bir rekabetçiyi bertaraf etmek için kullanılan bir silahtır ve sürekli bedelsiz kalacağına ilişkin hiç bir garanti yoktur.
-
-<P>Gerçek özgür yazılım her zaman özgürdür. Kamuya açık (lisanssız) hale getirilen yazılım ise birileri tarafından alınarak özgür olmayan yazılımlarda kullanılabilir. Böylelikle yapılan herhangi bir geliştirme kamusal alanın dışında kalacaktır. Özgür kalması için bir yazılım telif hakkı ve lisans taşımalıdır.
-
-<P>Ayrıntıları ile bilmeyenler için bir yazılım ya özgürdür ya da değildir.Gerçek hayat bundan çok daha karmaşık durumları içerir. İnsanların özgür yazılımdan bahsederken neleri kastettiklerini anlamak için yazılım lisanslarının dünyasında kısa bir gezinti yapmalıyız.
-
-<P>Telif hakları belirli tipte eserlerin yaratıcılarının haklarını korumayı sağlayan bir metoddur.  Pek çok ülkede yazdığınız yazılım otomatik olarak telif hakkı taşır. Bir lisans, yazarın eserini (bu durumda yazılım) diğerlerinin onun için kabul edilebilir şekilde kullanmasını sağlar. Bir yazılımın ne şekillerde kullanılabileceğini açıklayan bir lisans içermesi yazara bağlıdır.
-Telif haklarının tam bir tartışması için: <A HREF="http://www.copyright.gov/">http://www.copyright.gov/</A> bağına bakılabilir.
-
-<P>Elbette, farklı koşullar farklı lisansları gerektirir. Yazılım firmaları mallarını korumaya bakarlar; bu yüzden sadece derlenmiş (insan tarafından anlaşılmayan) kodları piyasaya çıkarırlar ve yazılımın kullanımında pek çok kısıtlama getirirler. Diğer taraftan özgür yazılım yazarları aşağıdaki koşulların belirli bir kombinasyonunu gözetirler:
 <UL>
-<LI>Kodlarının ticari yazılımlarda kullanıma izin vermemek. Kodlarını herkesin kullanması için çıkardıklarından başkalarının onu çalmasını istemezler. Bu durumda kodun kullanımı bir güven meselesidir: aynı şartlarda davrandığın sürece kodu kullanabilirsin.
-
-<LI>Kod yazarının kimliğinin korunması. İnsanlar eserleri hakkında büyük gurur duyarlar ve isimlerinin bir başkası tarafından eserden çıkarılması veya bir başkasının eseri kendisinin yazdığını iddia etmesini istemezler.
-
-<LI>Kaynak kodun dağıtımı. Pek çok ticari kodun problemlerinden bir tanesi şudur ki hatalarını düzeltemezsiniz veya özelleştiremezsiniz çünkü kaynak kodu mevcut değildir. Ayrıca şirket sizin kullandığınız donanımı desteklemeyi bırakabilir de. Çoğu özgür lisans kaynak kodun dağıtımını zorunlu kılar. Bu durum yazılımı kendi ihtiyaçlarına göre özelleştirmesine izin vermek suretiyle kullanıcısını korur. Bu konu daha sonra tartışılacak açılımlara da sahiptir.
-
-<LI>Kendi eserlerinin bazı parçalarını içeren başka eserlerin (telif hakları tartışmalarında böyle eserlere türetilmiş eserler denir) aynı lisansı kullanmasını zorunlu kılmak.
+<LI>Kodlarının sahipli yazılımlarda kullanımına izin vermemek. Kodlarını
+herkesin kullanması için çıkardıklarından başkalarının onu çalmasını
+istemezler. Bu durumda kodun kullanımı bir güven meselesidir: aynı şartlarda
+davrandığın sürece kodu kullanabilirsiniz.
+
+<LI>Yazarın kimliğinin korunması. İnsanlar eserleri hakkında büyük gurur
+duyarlar ve isimlerinin bir başkası tarafından eserden çıkarılması veya eseri,
+bir başkasının kendisinin yazdığını iddia etmesini istemezler.
+
+<LI>Kaynak kodun dağıtımı. Pek çok ticari kodun problemlerinden bir tanesi
+şudur ki hatalarını düzeltemez veya özelleştiremezsiniz, çünkü kaynak kodu
+mevcut değildir. Ayrıca şirket sizin kullandığınız donanımı desteklemeyi
+bırakabilir de. Çoğu özgür lisans, kaynak kodun dağıtımını zorunlu kılar. Bu
+durum yazılımı kendi ihtiyaçlarına göre özelleştirmesine izin vermek suretiyle
+kullanıcısını korur. Bu konu daha sonra tartışılacak açılımlara da sahiptir.
+
+<LI>Kendi eserlerinin bazı parçalarını içeren başka eserlerin (telif hakları
+tartışmalarında böyle eserlere türetilmiş eserler denir) aynı lisansı
+kullanmasını zorunlu kılmak.
 </UL>
 
-<P>Pek çok insan kendi lisanslarını yazarlar. İstediğiniz özellikleri içeren bir lisans yazmak çok sayıda incelikli ayrıntıyı içerdiğinden bu pek uygun görülmez. Sıklıkla açık olmayan ifadeler ve birbiriyle çelişen şartlar ortaya çıkar. Bir mahkemede haklarınızı savunacak bir lisans yazmak daha da zordur. Neyseki, isteğinizi muhtemelen karşılayacak önceden yazılmış lisans seçenekleri mevcuttur.
-
+<P>Pek çok insan kendi lisanslarını yazarlar. İstediğiniz özellikleri içeren
+bir lisans yazmak çok sayıda incelik içerdiğinden bu pek uygun görülmez.
+Sıklıkla açık olmayan ifadeler ve birbiriyle çelişen şartlar ortaya çıkar. Bir
+mahkemede haklarınızı savunacak bir lisans yazmak daha da zordur.  Neyseki,
+isteğinizi muhtemelen karşılayacak önceden yazılmış lisans seçenekleri
+mevcuttur.
 
 <P>En sık rastlanan üç lisans şunlardır:
 <UL>
-<LI><A HREF="http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html">GNU Genel Kamu Lisansı (GPL)</A>. Yazılım lisansları konusunda aydınlatıcı bilgiler ve lisansın bir kopyası 
-<A HREF="http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.html">GNU web sitesinde</A> bulunur.
-Bu dünyada en yaygın şekilde kullanılan özgür yazılım lisansıdır.
+<LI><A HREF="http://www.gnu.org/copyleft/gpl.html">GNU Genel Kamu Lisansı
+(GPL)</A>. Yazılım lisansları konusunda aydınlatıcı bilgiler ve lisansın bir
+kopyası <A HREF="http://www.gnu.org/copyleft/copyleft.html">GNU web
+sitesinde</A> bulunabilir.  Bu, dünyada en yaygın şekilde kullanılan özgür
+yazılım lisansıdır.
 
-<LI><A HREF="http://www.opensource.org/licenses/artistic-license.php">Artistic Lisans</A>.
+<LI><A HREF="http://www.opensource.org/licenses/artistic-license.php">Artistik
+Lisans</A>.
 
-<LI><A HREF="$(HOME)/misc/bsd.license">BSD stili lisans</A>.
+<LI><A HREF="$(HOME)/misc/bsd.license">BSD tipinde lisans</A>.
 </UL>
 <!--
-Açıktır ki hiç bir yazılım lisansı tek başına herkesin ihtiyaçlarına cevap veremez. İnsanların kendilerine için uygun lisansı seçmelerine yardımcı olmak için bizim <A HREF="license_disc">yaygın özgür yazılım lisansları karşılaştırmamıza</A> bakabilirsiniz.
+Açıktır ki hiç bir yazılım lisansı tek başına herkesin ihtiyaçlarına cevap
+veremez. İnsanların kendilerine için uygun lisansı seçmelerine yardımcı olmak
+için bizim <A HREF="license_disc">yaygın özgür yazılım lisansları
+karşılaştırmamıza</A> bakabilirsiniz.
 -->
 
-<P>Bu lisansların sahip olduğu ortak özelliklerin bazıları.
+<P>Bu lisansların sahip olduğu ortak özelliklerin bazıları şunlardır.
 <UL>
 <LI>Yazılımı istediğiniz sayıda makineye kurabilirsiniz.
-<LI>Aynı anda herhangi bir sayıda insan yazılımı kullanabilir.
-<LI>Yazılımın istediğiniz sayıda kopyasını çıkarabilir ve istediğiniz herhangi birine verebilirsiniz (özgür veya açık yeniden dağıtım).
-<LI>Yazılımı değiştirmek konusunda hiçbir kısıtlama yoktur (belirli notları değiştirmemek dışında).
-<LI>Yazılımı dağıtma hatta satma konusunda hiçbir kısıtlama yoktur.
+<LI>Aynı anda herhangi sayıda insan yazılımı kullanabilir.
+<LI>Yazılımın istediğiniz sayıda kopyasını çıkarabilir ve istediğiniz herhangi
+birine verebilirsiniz (özgür veya açık yeniden dağıtım).
+<LI>Yazılımı değiştirmek konusunda hiçbir kısıtlama yoktur (belirli notları
+değiştirmemek dışında).
+<LI>Yazılımı dağıtmak, hatta satmak konusunda hiçbir kısıtlama yoktur.
 </UL>
 
-<P>Yazılımı satmanıza izin veren bu son madde özgür yazılım fikrine karşı gibi görünebilir. Aslında bu onun güçlü yönlerinden biridir. Lisans, kısıtlama olmadan dağıtıma izin verdiği için bir kişi bir kopyaya sahip olduktan sonra onu kendisi dağıtmaya devam edebilir. Hatta bu kopyaları satmayı deneyebilir. Pratikte bir yazılımın elektronik kopyalarını çıkarmak aslında hiç bir masraf gerektirmez. Arz ve talep dengesi ücreti düşük tutacaktır. Satıcı, CD gibi bir ortam üzerinde dağıtılması uygun olan büyük bir yazılım veya yazılımlar toplamı için istediği miktarda ücret isteyebilir. Bununla birlikte, kâr marjı çok yüksek olursa yeni bir satıcı pazara girer ve rekabet fiyatları düşürür. Bunun bir sonucu olarak çok sayıda CD ile gelen bir Debian sürümünü düşük bir ücret karşılığı satın alabilirsiniz.
-
-<P>Özgür yazılım tamamıyla kısıtlamalardan yoksun olmasa da (sadece kamuya açık yazılımlar bu özelliktedir) kullanıcıya işlerini halletmek için ihtiyaç duyduğu esnekliği verir. Aynı zamanda da yazarın haklarını korur. İşte özgürlüktür budur.
-
-<P>Debian GNU/Linux özgür yazılımın güçlü bir destekçisidir. Yazılımlar için çok sayıda farklı lisans kullanıldığından özgür yazılımı oluşturan makul bir tanım getiren yönergeler <A HREF="../social_contract#guidelines">Debian Özgür Yazılım Yönergeleri (Debian Free Software Guidelines - DFSG)</A> geliştirilmiştir. Sadece DFSG'ye uyan yazılımların Debian'ın ana dağıtımına girmesine izin verilir.
+<P>Yazılımı satmanıza izin veren bu son madde özgür yazılım fikrine karşı gibi
+görünebilir. Aslında bu onun güçlü yönlerinden biridir. Lisans, kısıtlama
+olmadan dağıtıma izin verdiği için bir kişi bir kopyaya sahip olduktan sonra
+onu kendisi dağıtmaya devam edebilir. Hatta bu kopyaları satmayı deneyebilir.
+Pratikte bir yazılımın elektronik kopyalarını çıkarmak aslında hiç bir masraf
+gerektirmez. Arz ve talep dengesi ücreti düşük tutacaktır. Satıcı, CD gibi bir
+ortam üzerinde dağıtılması uygun olan büyük bir yazılım veya yazılımlar toplamı
+için istediği miktarda ücret talep edebilir. Bununla birlikte, kâr marjı çok
+yüksek olursa yeni bir satıcı pazara girer ve rekabet fiyatları düşürür. Bunun
+bir sonucu olarak çok sayıda CD ile gelen bir Debian sürümünü düşük bir ücret
+karşılığı satın alabilirsiniz.
+
+<P>Özgür yazılım tamamıyla kısıtlamalardan yoksun olmasa da (sadece kamuya açık
+yazılımlar bu özelliktedir) kullanıcıya işlerini halletmek için ihtiyaç duyduğu
+esnekliği verir. Aynı zamanda da yazarın haklarını korur. İşte özgürlük
+budur.
+
+<P>Debian GNU/Linux özgür yazılımın güçlü bir destekçisidir. Yazılımlar için
+çok sayıda farklı lisans kullanıldığından özgür yazılıma makul bir tanım
+getiren yönergeler <A HREF="../social_contract#guidelines">Debian Özgür Yazılım
+Yönergeleri (Debian Free Software Guidelines - DFSG)</A> geliştirilmiştir.
+Sadece DFSG'ye uyan yazılımların Debian'ın ana dağıtımına girmesine izin
+verilir.